ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΡΙΟΛΗΣ
Η ΤΣΑΝΤΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ – ΤΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Τρία πράγματα στον κόσμο αυτό, πολύ να μοιάζουν είδα.
Τα ολόλευκα μα πένθιμα σχολεία των Δυτικών,
των φορτηγών οι βρώμικες σκοτεινιασμένες πλώρες
και οι κατοικίες των κοινών, χαμένων γυναικών.
Έχουνε μια παράξενη συγγένεια και τα τρία
παρ’ όλη τη μεγάλη τους στο βάθος διαφορά,
μα μεταξύ τους μοιάζουνε πολύ, γιατί τους λείπει
η κίνηση, η άνεση του χώρου και η χαρά.
Νίκος Καββαδίας, Παραλληλισμοί
Επί της διαδικασίας:
Την Παρασκευή 1 Δεκέμβρη, πραγματοποιείται η συνάντηση ΔΟΕ – ηγεσίας Υπουργείου Παιδείας. Ανάμεσα στα άλλα, τα στελέχη του Υπουργείου Παιδείας ερωτώνται σχετικά με τα δημοσιεύματα για το πρόγραμμα «Η τσάντα στο σχολείο». Τα στελέχη του Υπουργείου απαντούν ότι υλοποιείται σχετικό πιλοτικό πρόγραμμα σε 25 δημοτικά σχολεία και αναμένεται η αξιολόγησή του τους επόμενους μήνες, πάντως δεν προβλέπεται άμεσα η καθολική εφαρμογή του. Δώδεκα ημέρες μετά, το Υπουργείο εκδίδει την εγκύκλιο Φ.7/219218 /Δ1/13-12-2017, προωθώντας την καθολική εφαρμογή του μέτρου σε όλα τα δημοτικά σχολεία της χώρας από τον Ιανουάριο του 2018. Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του.
Επί της ουσίας:
Η εγκύκλιος προβλέπει ότι «η παραμονή της τσάντας στο σχολείο [για τουλάχιστον ένα Σαββατοκύριακο το μήνα] δεν αποτελεί μια συμβολική παρέμβαση, αλλά επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες να μην ασχολούνται με την προετοιμασία μαθημάτων κατά τη διάρκεια αυτού του Σαββατοκύριακου», ωστόσο τρεις παραγράφους παρακάτω επισημαίνεται ότι «η πρωτοβουλία αυτή δεν ισοδυναμεί με εγκατάλειψη της μελέτης ή άλλων δημιουργικών εργασιών, τις οποίες οι μαθητές και οι μαθήτριες δύνανται να υλοποιούν κατ’ οίκον σε ατομική ή και ομαδική βάση, συνδυάζοντας ενίοτε τη διασκέδαση και το συνεργατικό πνεύμα με τη μάθηση». Επομένως, συνοψίζοντας τα παραπάνω, οι μαθητές το συγκεκριμένο Σαββατοκύριακο δεν θα ασχολούνται με την προετοιμασία των μαθημάτων τους αλλά δεν θα εγκαταλείπουν και τη μελέτη τους συνδυάζοντας την όμως με «τη διασκέδαση και το συνεργατικό πνεύμα»!
Προφανώς, όποιος διατηρεί μνήμες από τη μαθητική του ζωή κατανοεί ότι κάθε ανάπαυλα από τη σχολική ρουτίνα, είναι πάντα ευπρόσδεκτη ως μια ευχάριστη στιγμή, μια ασυνέχεια στο συνεχές των σχολικών απαιτήσεων. Το ερώτημα όμως είναι κατά πόσο είναι δυνατόν τέτοια μέτρα να έχουν το οποιοδήποτε πραγματικό αντίκρισμα όταν παραμένουν αμετάβλητοι όλοι οι παράγοντες που διαμορφώνουν τη φυσιογνωμία και τον προσανατολισμό του σχολείου. Για παράδειγμα, η εγκύκλιος προϋποθέτει ότι «σε καμία περίπτωση η υλοποίηση της δράσης δεν πρέπει να οδηγήσει σε μετάθεση των κατ’ οίκον εργασιών που συνήθως ανατίθενται το Σαββατοκύριακο στις άλλες μέρες της εβδομάδας». Από τη στιγμή όμως που η ύλη των μαθημάτων είναι συγκεκριμένη και οι διδακτικοί στόχοι αμετάβλητοι, είναι σαφές ότι στην πραγματικότητα, ο παραπάνω στόχος είναι ανέφικτος.
Η παραπάνω δράση εντάσσεται στο συγκεκριμένο σημερινό εκπαιδευτικό πλαίσιο, στο πλαίσιο δηλαδή μιας σύγχρονης εκδοχής του παλιού παραδοσιακού νοησιαρχικού σχολείου, του σχολείου των κατακερματισμένων πληροφοριών και δεξιοτήτων, του σχολείου που είναι αποστεγνωμένο από κάθε λογική ολικής προσέγγισης της γνώσης, διαμόρφωσης ελεύθερης, χειραφετημένης κριτικής συνείδησης, συνεργατικής μάθησης, δημιουργικότητας και χαράς. Η ένταση των σχολικών ανισοτήτων και της σχολικής αποτυχίας, τα οξυμένα φαινόμενα εγκατάλειψης και αδιαφορίας, οι διαγνώσεις για παράλληλη στήριξη που πολλαπλασιάζονται, τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα για μαθητές του δημοτικού που γνωρίζουν νέα άνθηση, οι πωλήσεις σχολικών βοηθημάτων για το δημοτικό που απογειώθηκαν τα τελευταία δέκα χρόνια με την εισαγωγή των νέων σχολικών βιβλίων, η σύνθλιψη του παιδικού χρόνου στον κυκεώνα των φροντιστηρίων ξένων γλωσσών, των ιδιαίτερων, των κατ’ οίκον εργασιών, των ποικίλων εξωσχολικών δραστηριοτήτων, συνθέτουν μια πραγματικότητα που καθιστά ανέφικτο το διακηρυγμένο σκοπό του προγράμματος «να υποστηρίξει ουσιαστικά τον μειωμένο χρόνο δημιουργικής επαφής και επικοινωνίας γονέων – παιδιών». Οι βαθύτερες αιτίες για όλα τα παραπάνω, είναι βέβαια συνδυαστικά κοινωνικές και εκπαιδευτικές. Ας περιοριστούμε σε αυτό το σημείωμα στις εκπαιδευτικές αιτίες, που εμπίπτουν και στην άμεση πολιτική ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας. Η έγκριση και για την επόμενη χρονιά (Φ.31/205016/Δ1/24-11-2017), του σχολικού βιβλίου μαθηματικών της Β΄ Δημοτικού – ενός βιβλίου που μαζί με αυτά της Δ΄ και της Ε΄ αποτελούν τον εφιάλτη δασκάλων, γονιών και μαθητών εδώ και δέκα συναπτά έτη – προδίδει το προφανές. Η σημερινή κυβέρνηση συνεχίζει απρόσκοπτα και χωρίς καμία απολύτως διαφοροποίηση την εκπαιδευτική πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων στο επίπεδο των αναλυτικών προγραμμάτων, σχολικών βιβλίων και διδακτικής ύλης.
Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτή η διαπίστωση ισχύει ακόμα και για το σχολικό βιβλίο ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού, ένα άκρως συντηρητικό εγχειρίδιο, με αρκετά μεθοδολογικά προβλήματα. Απομένει μόνο να δούμε εάν θα επανεγκριθεί για την επόμενη σχολική χρονιά το εγχειρίδιο μαθηματικών της Ε΄ Δημοτικού.
Συμπέρασμα:
Ο προσανατολισμός και το περιεχόμενο του σχολείου και οι δομικές αντιφάσεις που το διαπερνούν, υπονομεύουν κάθε αποσπασματική δράση, οδηγώντας ενίοτε σε τραγελαφικές καταστάσεις. Μια ουσιαστική παρέμβαση προϋποθέτει νέα αναλυτικά προγράμματα, δραστική μείωση της ύλης, αλλαγή στη φιλοσοφία και τη φυσιογνωμία του σχολείου και συνακόλουθα, νέα σχολικά εγχειρίδια. Τίποτε από τα παραπάνω όμως δεν έχει πράξει ούτε έχει δρομολογήσει εδώ και τρία συναπτά έτη η κυβέρνηση. Οι μαχόμενοι εκπαιδευτικοί οφείλουν, σε αυτό το δυσμενές κοινωνικό και σχολικό περιβάλλον, να αμφισβητήσουν και θεωρητικά αλλά και έμπρακτα τις βασικές κατευθύνσεις της εκπαιδευτικής πολιτικής και της κυρίαρχης παιδαγωγικής.