Η εκπαίδευση προκαλείται από μια  πρωτόγνωρη, μεταπολεμικά, επιθετική νεοφιλελεύθερη κατεδάφιση του κοινωνικού κράτους. Όταν καταργείται το κράτος πρόνοιας έχουμε έναν ακήρυκτο κοινωνικό «πόλεμο». Ο «αρπακτικός καπιταλισμός» έχει «βάλει στο μάτι» και την εκπαίδευση. Όσοι εργαζόμαστε σ’ αυτήν καλούμαστε να την υπερασπιστούμε με βάση  τα θεμελιωμένα κοινωνικά μας οράματα.

​

Σήμερα στο δημόσιο ελληνικό σχολείο, έχει αυξηθεί ο αριθμός των μαθητών, από μη προνομιούχα κοινωνικά στρώματα ή από οικογένειες-θύματα της «νέας φτώχειας» και της ανεργίας, με σοβαρά προβλήματα  ασιτίας και στερήσεων, τόσο που τα φέρνει αντιμέτωπα με το φάσμα της σχολικής  υποεπίδοσης, της σχολικής αποτυχίας, της διαρροής και της εγκατάλειψης. Έτσι, οι πληθυσμιακές ομάδες μαθητών που έχουν ανάγκη από πρόσθετη ειδική υλική, κοινωνική, συμβουλευτική και εκπαιδευτική υποστήριξη έχουν αυξηθεί σημαντικά.  Μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι δεν έχει προτεραιότητα η «ετερότητα» όσο  ο «κοινός παρονομαστής» των κοινωνικών και εκπαιδευτικών αναγκών των παιδιών που πλήττονται  στη δίνη της κρίσης.

​

Θα πρέπει μάλλον να ξανασκεφτούμε τους τρόπους με τους οποίους «απορούμε αμήχανοι, δειλοί, μοιραίοι και  άβουλοι αντάμα», μπροστά στα πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας, σε μια παρατεταμένη διάρκεια. Θα πρέπει να βρούμε τον χρόνο και τον τρόπο για να αποδεσμευτούμε από αυτά τα δεσμά. Έχουμε, για πολλά χρόνια, εκτεθεί στις διεργασίες του ευρωπαϊκού και υπερεθνικού νεοφιλελεύθερου εργαστηρίου του άκρατου ανταγωνισμού, της εξατομίκευσης, του ατομικισμού, της απόσυρσης και της παραίτησης, της εκμετάλλευσης, της απλήρωτης εργασίας, της ανεργίας, της ευέλικτης/επισφαλούς  εργασίας, της φτώχειας, της υποβάθμισης των πολίτικών υγείας και  στέγασης, της λιτότητας, του χρέους/των χρεών, των ενοχών, της κατανάλωσης,  της υποταγής, της υπακοής, της ανείπωτης βίας, της καταστολής, της ποινικοποίησης των κοινωνικών δικαιωμάτων, της ιδιώτευσης, της εμπορευματοποίησης.

                                                               

Δεν είναι πως καλούμαστε να υπερασπιστούμε το υπαρκτό δημόσιο σχολείο που βιώνουμε, αν και αυτό είναι το σχολείο που έχουμε καταφέρει να κατακτήσουμε με τους  αγώνες του εκπαιδευτικού κινήματος. Είναι που υπερασπιζόμαστε το αξιακό πρόταγμα της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης, ενάντια στα κελεύσματα της παραπέρα νεοφιλελεύθερης ιδιωτικοποίησης, με το πρόσχημα του αναποτελεσματικού και ατελέσφορου δημόσιου σχολείου. Είναι που αντιστεκόμαστε στη νεοφιλελεύθερη «εργαλειοθήκη» του ΟΟΣΑ για αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών και τις συνθήκες εργασίες που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις συνθήκες μάθησης των μαθητών. Οι εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών και οι συνθήκες και όροι εργασίας δεν είναι μόνο συντεχνιακά αιτήματα και θέματα που αφορούν στους εκπαιδευτικούς ως εργαζόμενους. Σε συνδυασμό με αυτό, αυτά συνιστούν τις θεμελιώδεις προϋποθέσεις για να επιτευχθεί ουσιαστική παιδαγωγική συνάντηση δασκάλου- μαθητή. Με νομάδες εκπαιδευτικούς, ωρομίσθιους και διαθέσιμους καταργείται και αναιρείται η παιδαγωγική σχέση. Οι δάσκαλοι μόνο σε καθεστώς σταθερών εργασιακών  σχέσεων μπορούν να εμψυχώνουν,να συμβουλεύουν, να διδάσκουν και να παιδαγωγούν

 

Οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν ασφαλώς να αλλάξουν τον κόσμο, κυρίως όχι από μόνοι τους, μπορούν όμως να συμβάλουν ώστε να μη διολισθήσουν οι κοινωνίες  από τον λήθαργο στο πολιτικό κώμα. Ερχόμενοι σε ρήξη με τη συνένοχη και εξαγορασμένη ευπείθεια των ιδεολόγων της εξουσίας, χρειάζεται να ξαναβρούν το μονοπάτι της διαύγειας και της τόλμης, το οποίο έχουν τιμήσει οι σπουδαιότεροι προκάτοχοί τους: να αφοσιωθούν στον μόχθο της ελπίδας και να επικαλεστούν τη χειραφετητική βούληση», για αγώνες, ρήξη κι ανατροπή.

 

Τρεις έννοιες   «ΜΝΗΜΟΝΙΑ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ – ΗΓΕΜΟΝΙΑ» και ο τρόπος που συναρτώνται.

 

Οι επιταγές των ΟΟΣΑ- ΕΕ-ΔΝΤ σήμερα δεν μπορούν παρά  να  σχετίζεται άμεσα με την  κοινωνική , πολιτική  και ιδεολογική συγκρότηση του ιστορικού πλαισίου.

​

Η  εκπαίδευση  δεν αποτελεί ένα σταθερό εγχείρημα  που κυριαρχείται  από συναίνεση . Χαρακτηρίζεται από πολιτικές, πολιτισμικές και οικονομικές διαμάχες.

​

Οι διαμάχες αυτές  βρίσκονται σε συνεχή κίνηση , η καθεμιά επιδρά στις  άλλες  και όλες απορρέουν από δομικούς  ανταγωνισμούς  συμβιβασμούς και αγώνες».

​

Η ηγεμονία  συνδέεται με το κράτος και τους υπερκρατικούς θεσμούς .Δεν είναι ένα τετελεσμένο κοινωνικό γεγονός  αλλά μια διαδικασία με την οποία  οι κυρίαρχες  κοινωνικές τάξεις και ομάδες κατορθώνουν να κερδίζουν την ενεργητική συναίνεση εκείνων τους οποίους εξουσιάζουν. 

​

Η εκπαίδευση, λοιπόν ως μέρος του κράτους , πρέπει να θεωρηθεί  σημαντικό στοιχείο για τη δημιουργία αυτής της συναίνεσης.  (Gramsi)

​

Η συναίνεση αυτή αποτελεί το διακύβευμα του  δικού μας αγώνα.

​

Στην πορεία αυτού του αγώνα όμως ,πέρα  την διατύπωση μιας ουσιαστικής κριτικής γλώσσας  , διαμορφώνεται ολοένα και πιο επιτακτικά  η ανάγκη συγκρότησης του δικού  μας εφικτου προτάγματος  (μιας γλώσσας της  δυνατότητας) γιατί μόνο τότε θα μπορούσε να  διαμορφωθεί  ένα πολιτικό και εκπαιδευτικό πρόγραμμα  γύρω από το οποίο θα μπορούσαμε  να στοιχηθούμε.

​

Αν και τα  σχολεία δεν θ΄αλλάξουν  την κοινωνία ,  μπορούμε να δημιουργήσουμε μέσα σ’αυτά  θύλακες αντίστασης που παρέχουν παιδαγωγικά  πρότυπα για νέες  μορφές μάθησης  και κοινωνικών σχέσεων – μορφές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε άλλες σφαίρες πιο άμεσα εμπλεκόμενες  στον αγώνα για μια νέα ηθική και μια ποιοτικά καλύτερη  ζωή για όλους.

​

Θα μπορούσε δυστυχώς να διαπιστωθεί εδώ ότι οι «ελεύθεροι χώροι» που όλα αυτά ανθίζουν φαίνεται να έχουν παραπέρα συρρικνωθεί, στα πλαίσια των ιστορικών συνθηκών που ζούμε.

​

(Ενας από τους κεντρικούς στόχους  των νόμων που ήρθαν ή αναμένονται στο άμεσο μέλλον είναι να πλήξουν δραστικά, περιστέλλοντας,  συρρικνώνοντας και χειραγωγώντας την παιδαγωγική και διδακτική αυτονομία των εκπαιδευτικών, μέσω της διευρυνόμενης τυποποίησης και ομοιομορφίας των διδακτικών τους πρακτικών, μέσω των αλλεπάλληλων διαδικασιών αξιολόγησης και απόδοσης λόγου αλλά και του πολύπλευρου πολιτικοϊδεολογικού ελέγχου της διδακτικής πράξης από το κράτος και τους μηχανισμούς της αγοράς.)

​

Ο αγώνας ενάντια στο νέο πλαίσιο που διαρυθμείται  συναρθρώνεται με τον αγώνα ενάντια στην πολιτική των μνημονίων, της Τρόικας , της Ευρωπαϊκής Ενωσης του ΔΝΤ και των συγκυβερνήσεων  που την υλοποιούν.

​

Η κατάσταση δεν θ’ αλλαξει παρά με σκληρό αγώνα και μέσα από ένα πραγματικό  κοινωνικό πόλεμο.

​

«Το κράτος αποτελεί μια οντότητα , διαχωρισμένη από τη συλλογικότητα και θεσμοθετημένη κατά τέτοιο τρόπο , ώστε να διασφαλίζει τη μονιμότητα αυτού του διαχωρισμού»  Κ.Καστοριάδης.

​

Αυτή τη συλλογικότητα πρέπει να χτίσουμε μέσα από το σχολείο που οραματιζόμαστε.

​

Αυτή τη συλλογικότητα πρέπει να κατακτήσουμε πέρα από όλα τα εμπόδια στους κοινωνικούς μας αγώνες.

 

 

Σημειώσεις 

​

[*] Ο Χρήστος Κανδηλώρος ήταν εκλεγμένος αντιπρόσωπος στην 86 Γ.Σ. της Δ.Ο.Ε. από τον Σύλλογο  «Αλέξανδρο Δελμούζο». Το κείμενο που δημοσιεύουμε είναι η ομιλία του, που δεν πρόλαβε, λόγω των ειδικών συνθηκών, να ειπωθεί στην 86η Γ.Σ. της Δ.Ο.Ε.

​

[1] Περιέχονται επιλεγμένα αποσπάσματα από  τη συμβολή του Γιωργου Μαυρογιώργου στο αφιέρωμα του ηλεκτρονικού περιοδικού Eκπαιδευτική Λέσχη «25 χρόνια αναδιαρθρώσεις στην εκπαίδευση».